Στέλλα Οδ. Λιάτου: Η ισότιμη πρόσβαση είναι δικαίωμα – Μουσεία και ΑμεΑ

“Με επιδοτούμενους και με ανθρώπους που δεν μπορούν να δουλέψουν, σακατεμένους, θα πάει μπροστά η ΔΕΥΑΖ, έτσι; “ ^[1]

Τα λόγια αυτά ανήκουν στο δήμαρχο Ζακύνθου, όταν ρωτήθηκε σε τηλεδιάσκεψη αν θα ήταν μια επιλογή να προσληφθούν άτομα μέσω επιδοτούμενου προγράμματος ΟΑΕΔ για την επιχείρηση Ύδρευσης και Ηλεκτρισμού Ζακύνθου (ΔΕΥΑΖ)!

Μα, γιατί ακόμα και σήμερα συζητάμε για βασικά ανθρώπινα δικαιώματα; Ίσως γιατί κάποιοι δεν έχουν κατανοήσει ότι η αναπηρία δεν είναι αποκλεισμός.

Η Διακήρυξη των Ανθρωπίνων Δικαιωμάτων στο άρθρο 27.1 αναφέρει:

«Όλοι έχουμε το δικαίωμα να συμμετέχουμε ελεύθερα και να απολαμβάνουμε την καλλιτεχνική και πολιτιστική ζωή της Κοινότητας».

Σε συνεργασία που είχα με τον Φάρο Τυφλών και το Μουσείο Αφής, έζησα την μοναδική εμπειρία να εκπαιδευτώ πάνω σε βασικές δεξιότητες που αφορούν την ξενάγηση σε μουσεία ατόμων με προβλήματα όρασης και παράλληλα να σπάσουν πολλά στερεότυπα που έφερα χωρίς καν να το γνωρίζω.

Στις μέρες μας τα σύγχρονα μουσεία οφείλουν να είναι ανταγωνιστικά σε

όλους τους τομείς, προκειμένου να προσελκύσουν ευρύτερο κοινό και έτσι να έχουν μεγαλύτερα έσοδα κι ένας τρόπος για να το επιτύχουν αυτό είναι οι υπηρεσίες που προσφέρουν στον επισκέπτη , υπηρεσίες που ξεκινούν από την είσοδο του επισκέπτη στο μουσείο και ολοκληρώνονται με την έξοδό του από αυτό.

Το δικαίωμα σε ισότιμη πρόσβαση στον πολιτισμό μας μπορεί να ισχύσει μόνο εάν ίδια κοινότητα άρει τα εμπόδια πρόσβασης των ΑμεΑ σε χώρους των καλλιτεχνικών και πολιτιστικών δραστηριοτήτων.

Οι άνθρωποι σε διάφορες ηλικίες και σε διαφορετικά στάδια της ζωής τους μπορεί να έχουν διαφορετικές μορφές ανικανότητας (πατερίτσες, καροτσάκι, ακοή , κλπ). Έτσι σε κάθε κοινότητα, κάθε στιγμή ένα ποσοστό ατόμων θα είναι άτομα με κάποιο βαθμό αναπηρίας. Εάν ένα μουσείο λοιπόν θέλει να είναι προσβάσιμο και φιλόξενο σε όλους τότε πρέπει να λάβει υπόψη και να αναπτύξει πολιτική και πρόγραμμα δραστηριοτήτων για ΑμΕΑ. Μάλιστα, το μουσείο πρέπει να ακολουθεί τη σχετική νομοθεσία της χώρας.

Για να μπορέσουν τα ΑΜΕΑ να περιηγηθούν με ασφάλεια και να ευχαριστηθούν τις εκθέσεις των μουσείων θα πρέπει να εφαρμοστούν ορισμένοι βασικοί κανόνες όπως:

ΕΚΤΟΣ ΜΟΥΣΕΙΟΥ

• Σήμανση για τυφλούς ή με προβλήματα όρασης
• Θέσεις στάθμευσης για τα άτομα με ειδικές ανάγκες
• Χώρος ελεύθερος, κατά προτίμηση στεγασμένος, μπροστά στην είσοδο για την αποβίβαση ή την επιβίβαση των ατόμων με ειδικές ανάγκες
• Μία είσοδος, κατά προτίμηση η κύρια, να είναι κατάλληλη για αμαξίδια και να υπάρχει χώρος όπου θα διατίθενται αμαξίδια σε όσους ζητήσουν

ΕΝΤΟΣ ΜΟΥΣΕΙΟΥ

• Σε όλους τους χώρους τού μουσείου να υπάρχουν διαδρομές, τουλάχιστον 1,5 μ. πλάτος, ελεύθερες εμποδίων
• Προσανατολισμός: σαφείς σημάνσεις, με χρώματα που βοηθούν
• Επίπεδα: προειδοποιήσεις για σκαλοπάτια ή αλλαγή επιπέδου/ειδική σήμανση δαπέδου (ειδικά σε σκάλες)
• Διαχείριση κινδύνου: να είναι εύκολη η έξοδος ατόμων ΑμεΑ σε περίπτωση κινδύνου
• Τουαλέτες για ΑμεΑ
• Αναβατόριο: κουμπιά χειρισμού αναβατορίων σε κατάλληλο ύψος
• Ταμπέλες σε ύψος χαμηλό, ικανό για άτομα σε καροτσάκι.
• Οι επεξηγηματικές ταμπέλες να σύντομες, ευανάγνωστες, χωρίς αντανακλαστικό υλικό. Ιδανικά πρέπει να υπάρχει επεξήγηση σε BRAILLE ή/και μεγαλογράμματη, καθώς και στη νοηματική
• Τα μουσειακά αντικείμενα να είναι κατάλληλα τοποθετημένα, ορατά από όλους, με επεξηγηματικές πινακίδες, εύκολα προσεγγίσιμες ως προς το ύψος που έχουν τοποθετηθεί (απτική διαδρομή)
• Βοηθητικές ακουστικές συσκευές

Τέλος , απαιτείται αστική υποδομή στην εξυπηρέτηση των ατόμων με ειδικές ανάγκες, συντονισμένη συνεργασία ατόμων διαφόρων ειδικοτήτων, εκπαίδευση του προσωπικού του μουσείου.

Για να σκεφτούμε τώρα: σε πόσα δημόσια κτήρια τα έχουμε συναντήσει αυτά;
Στέλλα Οδ.Λιάτου
Ιστορικός- Αρχαιολόγος, Μ.Α. in Museum Studies

1. iefimerida.gr Πηγή: kefalonitikanea.gr